Het gebruik van risicotaxatie is een zeer belangrijke taak van professionals die werken in de forensische jeugdzorg. Risicotaxatie is bedoeld om een zo betrouwbaar mogelijke inschatting te maken van het recidiverisico. Op basis daarvan kan vervolgens bepaald worden welke jongeren de meest intensieve behandeling nodig hebben voor het verminderen van het recidiverisico. Een risicotaxatie kan helpen om te beoordelen of een jongere klaar is voor een volgende stap in de behandeling en geeft inzicht welke factoren voor die jongere belangrijk zijn tijdens de behandeling. Tot voor kort bevatte risicotaxatie-instrumenten voor jongeren voornamelijk risicofactoren (d.w.z. factoren die de kans op recidive vergroten). De ontwikkelingen op het gebied van risicotaxatie laten echter zien dat het belangrijk is om ook aandacht te schenken aan positieve factoren die juist een risico verlagend effect hebben (d.w.z. beschermende factoren). Zo ontstaat een meer gebalanceerde indruk van het recidiverisico en kunnen meer positieve behandeldoelen in kaart gebracht worden.
Dit project richt zich daarom op het onderzoeken van het belang van beschermende factoren in risicotaxatie voor jongeren en vormt hiermee een evaluatie van de risicotaxatie praktijk in Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI).
Het project
In de JJI wordt gebruik gemaakt van de ‘Structured Assessment of Violence Risk in Youth’ (SAVRY). De SAVRY is een risicotaxatie-instrument voor jongeren met hoofdzakelijk risicofactoren. In 2014 is er een nieuw instrument ontwikkeld om meer aandacht te vestigen op beschermende factoren in risicotaxatie voor jongeren, de Structured Assessment of Protective factors for violence risk – Youth Version (SAPROF-YV).
In 2016 is het huidige project gestart om de kwaliteit van risicotaxatie in de JJI te evalueren en te innoveren. Omdat de gemiddelde leeftijd in de JJI de afgelopen jaren is opgelopen, werd met dit project beoordeeld of de huidige risicotaxatie praktijk nog steeds valide was voor deze oudere doelgroep. Daarnaast werd met dit project onderzocht of het uitgebreid in kaart brengen van beschermende factoren met de SAPROF-YV van toegevoegde waarde is op de SAVRY. Dit project werd uitgevoerd vanuit het Amsterdam UMC – VKC Psyche afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie en psychosociale zorg, in samenwerking met de JJI, de Academische Werkplaats Risicojeugd (AWRJ) en de Forensische Zorgspecialisten. Het project werd gesubsidieerd door Dienst Justitiële Inrichtingen en het ministerie van Veiligheid en Justitie.
Het onderzoek bestond uit twee onderdelen:
- In een prospectief onderzoek werd de SAPROF-YV geïmplementeerd in JJI’s naast de SAVRY. Het gebruik van de SAPROF-YV in de JJI werd geëvalueerd en er werd onderzocht in hoeverre beide instrumenten in staat zijn om het voorkomen van geweldsincidenten bij jongeren in de JJI te voorspellen.
- Daarnaast werd een groot dossieronderzoek uitgevoerd bij jongeren en jongvolwassen die tussen 2014 en 2016 in de JJI verbleven. Binnen dit onderzoek is er specifiek aandacht voor de populatie jongvolwassenen tussen de 18 en 23 jaar in verband met de steeds ouder wordende doelgroep in de JJI’s. Hierbij wordt de effectiviteit van de SAVRY en de SAPROF-YV (ontwikkelend voor jongeren) vergeleken met de effectiviteit van risicotaxatie instrumenten ontwikkeld voor gebruik bij volwassenen. Daarnaast werd onderzocht of het gebruik van de SAPROF-YV naast de SAVRY de voorspelling van recidive kan verbeteren, en werd onderzocht in hoeverre jongeren vooruitgang op deze risicotaxatie-instrumenten lieten zien tijdens een behandeling in de JJI.
Dit project werd in 2020 afgerond. De resultaten en aanbevelingen voor de JJI praktijk zijn verwerkt in een eindrapport. Daarnaast worden op basis van dit onderzoek verschillende wetenschappelijke publicaties geschreven die worden verwerkt tot een proefschrift.
Resultaten
De bevindingen in dit onderzoek laten zien dat het uitgebreid in kaart brengen van beschermende factoren van toegevoegde waarde is op een risicotaxatie met hoofdzakelijk risicofactoren. De SAPROF-YV verbeterde naast de voorspelling van recidive ook de vastlegging van positieve ontwikkeling op beschermende factoren tijdens de behandeling en de verschillende subgroepen in de JJI populatie. Daarnaast blijkt dat met de SAVRY en SAPROF-YV betrouwbare voorspellingen gemaakt worden van het recidiverisico en geweldsrisico bij zowel jongeren onder de 18 als jongvolwassenen tussen de 18 en 25. Voor de jongvolwassenen in de JJI blijkt dat de voorspellende waarde van jeugd risicotaxatie-instrumenten vergelijkbaar is met de voorspellende waarde van risicotaxatie-instrumenten voor volwassenen. Hierdoor kunnen zowel jeugd als volwassenen instrumenten gebruikt worden bij jongvolwassenen. Ten slotte lieten de resultaten van dit onderzoek zien dat het met de SAVRY en SAPROF-YV ook mogelijk is om een voorspelling te maken van geweldsincidenten tijdens verblijf in de JJI.
